Czy w związku z nierealizowaniem obowiązków rodzicielskich mogę odpowiadać karnie? Są przypadki w kodeksie karnym, kiedy to rodzic odpowiada karnie za nadużycie władzy rodzicielskiej lub nierealizowanie ciążących obowiązków w zakresie świadczenia alimentacyjnego czy opieki nad dzieckiem.
Najcześciej rodzice ponoszą odpowiedzialność karną za niealimentację. Zgodnie z art. 209 kodeksu karnego kto uchyla się od wykonania obowiązku alimentacyjnego określonego co do wysokości orzeczeniem sądowym, ugodą zawartą przed sądem albo innym organem albo inną umową, jeżeli łączna wysokość powstałych wskutek tego zaległości stanowi równowartość co najmniej 3 świadczeń okresowych albo jeżeli opóźnienie zaległego świadczenia innego niż okresowe wynosi co najmniej 3 miesiące podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku. W aktualnym stanie prawnym dla bytu przestępstwa niealimentacji konieczne jest, aby łączna wysokość zaległości powstałych wskutek uchylania się od wykonania obowiązku alimentacyjnego stanowiła równowartość co najmniej trzech świadczeń okresowych albo jeżeli opóźnienie zaległego świadczenia innego niż okresowe wynosi co najmniej 3 miesiące.
Co oznacza uchylanie się od obowiązku alimentacyjnego? Jak słusznie zauważył Sąd Najwyższy w uchwale z 9.06.1976 r., VI KZP 13/75, „uchylanie się od obowiązku łożenia na utrzymanie osoby uprawnionej do alimentacji zachodzi wtedy, gdy zobowiązany mając obiektywną możliwość wykonania tego obowiązku, nie dopełnia go ze złej woli”. Podobny pogląd wyraził Sąd Najwyższy w postanowieniu z 17.04.1996 r., II KRN 204/96, „w pojęciu «uchyla się» mieści się negatywny stosunek psychiczny osoby zobowiązanej do wykonania nałożonego na nią obowiązku, który sprawia, że mimo obiektywnej możliwości jego wykonania, sprawca tego obowiązku nie wypełnia, gdyż wypełnić nie chce lub też zlekceważył obowiązek nałożony wyrokiem.
Wobec powyższego, uchyla się ten, kto mając środki finansowe lub możliwości zarobkowe umyślnie nie wykorzystuje ich w celu zaspokojenia potrzeb dziecka. Nie będzie wypełniać znamion tego czynu osoba, która ze względu na stan zdrowia lub niemożność znalezienia zatrudnienia przez określony czas nie uiszcza świadczenia alimentacyjnego. Fakt uchylania się od świadczenia alimentacyjnego musi być wykazane odpowiednimi dowodami. Osoba, która z powodów od siebie niezależnych nie może łożyć alimentów na dziecko również powinna na tę okoliczność przedstawić odpowiednie dowody.
W przypadku uznania, że oskarżony uchylał się od świadczenia alimentacyjnego Sąd może orzec:
- karę grzywny od 1.000 zł lub
- karę ograniczenia wolności od jednego miesiąca do dwóch lat lub
- pozbawienia wolności do jednego roku.